Taalbarrière

Volgens CBS-gegevens zijn bijna 3 miljoen mensen (ruim 16% van de Nederlandse bevolking) in het buitenland geboren. Meestal spreken zij na aankomst geen Nederlands. Na inburgering hebben zij minimaal A2-niveau (basisgebruiker), dit is vaak nog niet voldoende om complexe zorgonderwerpen te kunnen bespreken zonder taalondersteuning.

Een specifieke groep anderstaligen bestaat uit vluchtelingen. De grote instroom uit landen als Oekraïne, Syrië en Eritrea en de versnelde uitstroom uit asielzoekerscentra naar de gemeenten, stelt de apotheker  voor een uitdaging met betrekking tot communicatie met deze patiënten.

Voor asielzoekers wordt afhankelijk van de verblijfstatus onderscheid gemaakt in asielzoekers, statushouders en ongedocumenteerde migranten. Iedereen in Nederland heeft, los van verblijfsstatus, recht op medisch noodzakelijke zorg. De tabel ‘regelingen zorg voor vluchtelingen/migranten’ toont de verblijfsstatus, welke regelingen daarbij van toepassing zijn en wat dit voor de apotheek betekent. Bekijk de factsheets van Pharos voor meer informatie over herkomst en gezondheidsproblemen van Syrische en Eritrese vluchtelingen.

Taal is essentieel om goede en passende zorg en ondersteuning te kunnen bieden in de apotheek. Wanneer er een taalbarrière is tussen een apotheker(sassistent) en een patiënt, leidt dat tot meer miscommunicatie en minder tevredenheid (van patiënt én zorgverlener). Ook resulteert het in een afname van zorgkwaliteit, patiëntveiligheid en therapietrouw. Er zijn verschillende vormen van taalondersteuning mogelijk om een taalbarrière te overbruggen. In de generieke richtlijn ‘Omgaan met taalbarrières in de zorg en het sociaal domein’ (die in ontwikkeling is) worden handvatten gegeven om:
 

• een taalbarrière vast te stellen;
• een vorm van taalondersteuning te kiezen;
• te evalueren of het communicatiedoel is gehaald, door gebruik van de terugvraagmethode.
   

Vormen van taalondersteuning
Er zijn een aantal vormen van taalondersteuning, die al dan niet in combinatie, in de apotheek ingezet kunnen worden:

• communiceren in een beperkt gedeelde taal (zoals uitleg in het Engels als beiden dat voldoende beheersen);
• verwijzen naar een zorgverlener in de moedertaal (bijvoorbeeld een apotheekmedewerker die de moedertaal van de patiënt beheerst);
• inzetten van een professionele tolk;
• inzetten van een (niet-minderjarige) naaste die tolkt;
• gebruik van digitale hulpmiddelen (zoals vertaalapps).

Elke vorm van taalondersteuning heeft voor- en nadelen. Het is belangrijk te controleren of de gegeven informatie goed is overgekomen, begrepen en onthouden. Gebruik hiervoor de terugvraagmethode.

Inzet van een professionele tolk
Apotheken die zijn gecontracteerd voor farmaceutische zorg in een asielzoekerscentrum (AZC), kunnen gebruik maken van een professionele tolk. De overheid vergoedt deze tolk. Dit geldt op dit moment niet voor alle andere situaties waarin een tolk gewenst zou kunnen zijn, dus ook niet voor een status- of vergunninghouder die net ingestroomd is in de gemeente. Apotheken kunnen in dat geval wel gebruik maken van een tolk, maar krijgen deze niet vergoed.
Er is een gebruiksaanwijzing ontwikkeld voor apothekers, waarin onder meer wordt uitgelegd hoe een gesprek met een tolk erbij gevoerd wordt.