Vallen is de meest voorkomende oorzaak van letsel door een ongeval bij ouderen. Iedere vijf minuten maakt een 65-plusser een val waardoor hij of zij naar de Spoedeisende Hulpafdeling van een ziekenhuis moet. Medicatiegebruik blijkt 1 van de 13 factoren op een verhoogd valrisico. Als apotheker kunt u het valrisico bij ouderen effectief verminderen door ze hierop te attenderen.
Valpreventie-apotheken
Hieronder ziet u welke apotheken zich richten op valpreventie. De apotheekgegevens vindt u door te klikken op de kaart. Hiermee kunnen eerstelijnszorgverleners makkelijker de samenwerking opzoeken.
Onderzoek
In 2022 is het FARM-OP-onderzoek afgerond. FARM-OP staat voor FAlls-Related Medication use in Older Patients.
Het doel van het onderzoek met het proefschrift ‘De rol van de openbaar apotheker bij valpreventie: implementeren met vallen en opstaan’ beoogde het in kaart brengen hoe apothekers kunnen bijdragen aan valpreventie en hoe valpreventieservices geïmplementeerd kunnen worden. De identificatie van belemmerende en bevorderende factoren voor die implementatie stond daarbij centraal. Tevens zijn de behoeften van patiënten, apothekers en andere zorgverleners in kaart gebracht. Deze informatie kan gebruikt worden om de implementatie van valpreventieservices vanuit de apotheek te bevorderen.
Dit onderzoek is uitgevoerd op initiatief van de Universiteit Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen en gefinancierd door de KNMP.
PW-artikel: Apotheker moet rol bij valpreventie versterken
PW-artikel: Meer aandacht voor medicatie als risicofactor voor vallen
PW-artikel: Valpreventieservice blijkt nuttig, maar is tijdrovend
PW-artikel: Oudere verwelkomt advies apotheek voor valpreventie
Materialen valpreventie
Apothekers kunnen onderstaande materialen gebruiken, zoals presentaties, richtlijnen, FTO-materiaal, praktijkvoorbeelden in het Pharmaceutisch Weekblad (PW) en specifieke materialen ontwikkeld door VeiligheidNL en de KNMP.
Polyfarmacie bij ouderen
De multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen is bestemd voor zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor ouderen die veel verschillende geneesmiddelen gebruiken. Deze richtlijn bevat verschillende instrumenten, zoals de Module Medicatiebeoordeling, Module Minderen en stoppen van medicatie en de START-STOP-NL criteria bij ouderen.
Ouderen in beeld
De SFK rapportage Monitor Voorschrijven Huisartsen (MVH) met de module Medicatieveiligheid bevat de indicator ‘Beperkt gebruik valrisicoverhogende medicatie’ (IVM MED_4). De MVH is kosteloos beschikbaar voor alle aan de SFK-deelnemende apotheken.
- De indicator ondersteunt apothekers om ouderen met mogelijk verhoogd valrisico in beeld te brengen.
- Met het afnemen van de Valrisicotest (2 vragen) wordt snel inzichtelijk of een oudere een verhoogd valrisico heeft.
- Bij sprake van een verhoogd valrisico is de volgende stap een uitgebreide Valrisicobeoordeling met de Valanalyse. Het is belangrijk om te weten welke zorgverlener in de wijk de Valanalyse afneemt, wie de regie heeft en hoe overdracht naar andere zorgverleners plaatsvindt.
- Tijdens een medicatie-evaluatie of medicatiebeoordeling is het beoordelen op valrisicoverhogende medicatie een onderdeel.
Digitale tool
De European Geriatric Medicine Society (EuGMS) Task and Finish Group on FRIDs heeft de STOPPFall (Screening Tool of Older Persons Prescriptions in older adults with high fall risk) ontwikkeld. Deze tool biedt ondersteuning bij het afbouwen van valrisicoverhogende geneesmiddelen.
Presentaties en FTO-modules
- Presentatie voor ouderen: Medicijnen en vallen Downloaden
- Presentatie voor zorgprofessionals: Valpreventie en de apotheek Downloaden
- FTO-module Vallen en medicatiegebruik (IVM) Downloaden
- FTO-module Osteoporose en fractuurpreventie (IVM) Downloaden
Publieksmateriaal
- Narrowcasts voor in de publieksruimte: 'Sommige medicijnen vergroten het risico op vallen bij 65+' en 'Kunnen mijn medicijnen een val veroorzaken?'
- Poster Valpreventie
- Folder 'Medicatie en vallen'. Deze folder voor oudere patiënten bevat informatie over juist medicijngebruik en welke medicijnen mogelijk leiden tot een valrisico. De folder is tevens beschikbaar in het Engels en Spaans (via VeiligheidNL te bestellen). De geprinte Nederlandse versie is te bestellen door een e-mail te sturen naar m.vanderham@knmp.nl.
Valpreventie op VeiligheidNL
- Whitepaper: Wat werkt in valpreventie bij thuiswonende ouderen
- Lokaal Vitaal helpt stapsgewijs met aanpak valpreventie in de regio
- Om ouderen te motiveren voor valpreventie is het belangrijk dat de aanpak goed aansluit bij de motieven en weerstanden die ouderen hebben. Lees meer in de Handreiking en de Infographic ‘Ouderen motiveren voor valpreventie’.
- VeiligheidNL biedt apothekers en hun teams een toolkit aan met een concreet stappenplan om direct aan de slag te gaan. De toolkit bevat een serie van vier podcasts en e-learnings die zich richten op het inschatten en signaleren van een verhoogd valrisico bij ouderen en het motiveren van ouderen voor valpreventie.
- Ga naar de e-learning ‘Ouderen motiveren voor valpreventie
- Ga naar de e-learning Verhoogd valrisico signaleren en inschatten
- Spel DobbelFit. Dit spel is ontwikkeld voor ouderen met een verhoogd valrisico. Bekijk de promotievideo van DobbelFit en aanvullende informatie voor spelleiders van DobbelFit.
