Valpreventie

De Valpreventieweek vindt dit jaar plaats van 3 tot en met 9 oktober 2022. Tijdens deze week besteedt VeiligheidNL samen met landelijke partners en lokale (zorg)professionals aandacht aan bewustwording en kennisverspreiding over valpreventie. Helpt u ook mee om ouderen te motiveren voor valpreventie?

VeiligheidNL biedt apothekers en hun teams een toolkit aan met een concreet stappenplan om direct aan de slag te gaan, een serie van vier podcasts en e-learnings die zich richten op het inschatten en signaleren van een verhoogd valrisico bij ouderen en het motiveren van ouderen voor valpreventie.

Hieronder ziet u welke apotheken zich richten op valpreventie. De apotheekgegevens vindt u door te klikken op het kaartje. Zo wordt rol en deskundigheid van de apotheker in het signaleren en beoordelen van medicatiegerelateerde problemen zichtbaar. En kunnen eerstelijnszorgverleners makkelijker de samenwerking opzoeken.

In 2022 is het FARM-OP-onderzoek afgerond. FARM-OP staat voor FAlls-Related Medication use in Older Patients.

Het doel van het onderzoek met het proefschrift ‘De rol van de openbaar apotheker bij valpreventie: implementeren met vallen en opstaan’ beoogde het in kaart brengen hoe apothekers kunnen bijdragen aan valpreventie en hoe valpreventieservices geïmplementeerd kunnen worden. De identificatie van belemmerende en bevorderende factoren voor die implementatie stond daarbij centraal. Tevens zijn de behoeften van patiënten, apothekers en andere zorgverleners in kaart gebracht. Deze informatie kan gebruikt worden om de implementatie van valpreventieservices vanuit de apotheek te bevorderen. 

Dit onderzoek is uitgevoerd op initiatief van de Universiteit Utrecht en de Rijksuniversiteit Groningen en gefinancierd door de KNMP.

PW-artikel: Meer aandacht voor medicatie als risicofactor voor vallen
PW-artikel: Valpreventieservice blijkt nuttig, maar is tijdrovend
PW-artikel: Oudere verwelkomt advies apotheek voor valpreventie

Apothekers kunnen onderstaande materialen gebruiken, zoals FTO-materiaal, praktijkvoorbeelden in het Pharmaceutisch Weekblad (PW) en specifieke materialen ontwikkeld door VeiligheidNL en de KNMP.

Polyfarmacie bij ouderen

De multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen is bestemd voor zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor ouderen die veel verschillende geneesmiddelen gebruiken. Deze richtlijn bevat verschillende instrumenten, zoals de Module Medicatiebeoordeling, Module Minderen en stoppen van medicatie en de START-STOP-NL criteria bij ouderen.

Ouderen in beeld

De SFK rapportage Monitor Voorschrijven Huisartsen (MVH) met de module Medicatieveiligheid bevat de indicator ‘Beperkt gebruik valrisicoverhogende medicatie’ (IVM MED_4). De MVH is kosteloos beschikbaar voor alle aan de SFK-deelnemende apotheken.

• De indicator ondersteunt apothekers om ouderen met mogelijk verhoogd valrisico in beeld te brengen.
• Met het afnemen van de Valrisicotest (2 vragen) wordt snel inzichtelijk of een oudere een verhoogd valrisico heeft.
• Bij sprake van een verhoogd valrisico is de volgende stap een uitgebreide Valrisicobeoordeling met de Valanalyse. Het is belangrijk om te weten welke zorgverlener in de wijk de Valanalyse afneemt, wie de regie heeft en hoe overdracht naar andere zorgverleners plaatsvindt. 
• Tijdens een medicatie-evaluatie of medicatiebeoordeling is het beoordelen op valrisicoverhogende medicatie een onderdeel.

Digitale tool

De European Geriatric Medicine Society (EuGMS) Task and Finish Group on FRIDs heeft de STOPPFall (Screening Tool of Older Persons Prescriptions in older adults with high fall risk) ontwikkeld. Deze tool biedt ondersteuning bij het afbouwen van valrisicoverhogende geneesmiddelen.

Lijst met valgevaarlijke geneesmiddelen

FRID (Fall Risk Increasing Drug) Medicatie Review Protocol is opgesteld door Marcel Bouvy en SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy, Leiden.

• Valrisicotest. Met de Valrisicotest wordt binnen één minuut (met twee eenvoudige vragen) vastgesteld of een oudere een verhoogd valrisico heeft. Bij sprake van een verhoogd valrisico is de volgende stap een uitgebreide Valrisicobeoordeling met de Valanalyse.
   
• Valanalyse. Met de Valanalyse kunnen eerstelijns zorgverleners inventariseren welke mensen van 65 jaar en ouder een verhoogd valrisico hebben.
   
• Whitepaper: Wat werkt in valpreventie bij thuiswonende ouderen
   
• Om ouderen te motiveren voor valpreventie is het belangrijk dat de aanpak goed aansluit bij de motieven en weerstanden die ouderen hebben. Lees meer in de Handreiking en de Infographic ‘Ouderen motiveren voor valpreventie’.
   
• Folder 'Medicatie en vallen'. Deze folder voor oudere patiënten bevat informatie over juist medicijngebruik en welke medicijnen mogelijk leiden tot een valrisico. De folder is tevens beschikbaar in het Engels en Spaans. De Nederlandse versie is ook te bestellen door een e-mail te sturen naar m.vanderham@knmp.nl.
   
• Narrowcasts voor in de publieksruimte: 'Sommige medicijnen vergroten het risico op vallen bij 65+' en 'Kunnen mijn medicijnen een val veroorzaken?'
   
• Poster Valpreventie
   
• Spel DobbelFit. Dit spel is ontwikkeld voor ouderen met een verhoogd valrisico. Bekijk de promotievideo van DobbelFit en aanvullende informatie voor spelleiders van DobbelFit.

In het Pharmaceutisch Weekblad staan artikelen met praktijkvoorbeelden. Apotheker Mark Slager en zijn team richten zich op het signaleren van patiënten met een verhoogd risico op vallen (Attentie voor Valpreventie, met de poster en folder 'Vallen en opstaan') en het afbouwen van benzodiazepines (Benzomoe). Apotheker Liesbeth van Ree verricht standaard een valrisicocheck tijdens medicatiebeoordelingen en medicatierol-evaluaties.

Apotheker Floor van Steenis ontwikkelde vanuit Gezondheidscentrum Oog in Al met tal van zorgprofessionals een uitgebreid Zorgprogramma Valpreventie Oog in Al. Ook heeft Oog in Al een KwiekBeweegroute. Alle bewoners van Oog in Al kunnen hier een wandeling maken langs deze slim ontworpen beweegroute en onderweg allerlei leuke extra oefeningen doen.

Voor een succesvol valpreventieprogramma is een multidisciplinaire aanpak nodig in de eerste en tweede lijn. Medicatiebewaking en vitamine-D-suppletie zijn voorbeelden van bewezen interventies die het valrisico verlagen.