Het aantal patiënten dat opioïden voorgeschreven kreeg in de huisartsenpraktijk of de huisartsenpost is in 2022 ongeveer gelijk gebleven met de jaren ervoor. In huisartsenposten kregen jongere volwassenen verhoudingsgewijs vaker opioïden dan in de huisartsenpraktijk. Dat blijkt uit onderzoek van het Nivel.
Zowel zwakke opioïden, zoals tramadol, als sterke opioïden, zoals morfine en oxycodon, werden in 2022 nog steeds het vaakst voorgeschreven voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat, zoals rugpijn.
Van de zwakke opioïden schreven huisartsen vorig jaar 70,5% voor aan patiënten met aandoeningen aan het bewegingsapparaat, 5,5% voor darmaandoeningen, 5,1% bij algemene klachten en 4,5% voor zenuwaandoeningen.
51,3% van de sterke opioïden schreven huisartsen voor aan patiënten met aandoeningen aan het bewegingsapparaat, 10,5% bij kanker, 8,4% bij algemene klachten en 7,4% voor darmaandoeningen.
Huisartsen schreven in 2022 opioïden vooral voor aan vrouwen (60,1%) en patiënten boven de 65 jaar (47,9%). 17,4% van de patiënten die een recept kreeg voor een opioïd was tussen de 18 en 44 jaar.
Huisartsenposten
Ook in de huisartsenposten werden in 2022 opioïden het meest voorgeschreven aan vrouwen (56,6%) en aan de groep patiënten boven de 65 jaar (36,9%); 32,9% van de recepten werd uitgeschreven aan patiënten in de leeftijdsgroep 18-44 jaar.
Van de zwakke opioïden werd in de huisartsenposten 65% voorgeschreven voor klachten aan het bewegingsapparaat, 16% voor darmklachten, 7% bij algemene klachten en 5% voor klachten aan de luchtwegen.
29% van de sterke opioïden werd vorig jaar in de huisartsenpost voorgeschreven voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat, 21% bij darmproblemen, 16% voor algemene klachten en 12% voor patiënten met klachten aan de urinewegen.
Misbruik
Volgens het Nivel nam wereldwijd in de afgelopen decennia het aantal voorschriften voor opioïden toe, zo ook in Nederland. Zorgverleners, onder wie huisartsen, schreven deze medicijnen vaker voor aan patiënten met kanker, en in steeds meer gevallen doen zij dit ook aan patiënten met andere diagnoses. Door de hogere kans op misbruik door afhankelijkheid en overdosis wordt dit juist afgeraden, aldus het Nivel.
De gebruikte data in dit onderzoek uit 2018 tot en met 2022 zijn afkomstig uit Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Tussen de 222 en 286 huisartsenpraktijken en tussen de 23 en 28 huisartsendienstenstructuren zijn in het onderzoek meegenomen.