Vijf jaar lang verstrekte de GGD PrEP-medicatie waarmee je een hiv-infectie kunt voorkomen. Sinds 1 augustus wordt de medicatie weer volledig via de openbare apotheek verstrekt. Wat betekent dat?
Pakweg zesduizend Amsterdammers hebben een hiv-infectie, volgens de GGD Amsterdam (in heel Nederland zijn er ruim 24.000). In 2010 liepen tweehonderd mensen een nieuwe infectie op. In 2022 waren dat er nog maar negen. Dit was mede dankzij PrEP (Pre-Expositie Profylaxe - emtricitabine en tenofovir) dat beschermt tegen besmetting met hiv als je seks zonder condoom hebt met iemand die hiv of misschien hiv heeft. De GGD verstrekte dit medicijn vijf jaar lang in een landelijke pilot voor risicogroepen: mannen en transgender personen die seks hebben met mannen. De ambitie van de GGD was groot: hiv naar nul.
Ondanks deze mooie ambitie, maakte het Farmaceutisch Bureau Amsterdam (FBA) destijds bezwaar. Het verstrekken van medicatie en de medicatiebewaking is het werk van de apotheek. Ondanks de bief die de GGD meegaf aan de deelnemers, waren zij nauwelijks bij de apotheek in beeld. Ondertussen verstrekten apotheken in Amsterdam PrEP aan drieduizend personen, volgens cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Nu, vijf jaar later, komen daar de 3500 deelnemers van de GGD Amsterdam bij.
Duurder
Een van de uitdagingen is de betaling. Binnen de pilot konden mensen PrEP krijgen voor een lage eigen bijdrage van € 7,50 per 30 tabletten. PrEP wordt niet vergoed, dus gebruikers betalen in de apotheek ongeveer € 30,- voor 30 pillen, plus terhandstellingskosten. Bij een overleg met de GGD bleek daar bezorgdheid over – zou dat niet afschrikken om de pillen te gebruiken? En wat als de goedkopere generieken opraken? Uit onderzoek bleek dat de meeste deelnemers aan de pilot het middel zelf kunnen betalen. Maar dat geldt niet voor iedereen. Er zijn kwetsbare groepen, zoals bijvoorbeeld transvrouwen die werken als sekswerker zonder verblijfsvergunning. Vanuit het FBA zijn we nog in gesprek met de GGD om te kijken wat we kunnen betekenen voor deze groepen.
Nierfunctiecontrole
PrEP slikken gaat samen met PrEP-zorg. Gebruikers krijgen testen op hiv en soa en controles van de nierfunctie. De GGD levert deze zorg, net als een aantal huisartsen en particuliere aanbieders. Maar hoe ga je om met PrEP in de apotheek? De herziene richtlijn voor PrEP-zorg uit 2024 schrijft voor dat een jaarlijkse nierfunctiecontrole alleen nog maar nodig is voor mensen met een verhoogd risico op nierproblemen. Dat zijn bijvoorbeeld 50-plussers, mensen die andere medicijnen gebruiken die schadelijk zijn voor de nieren of mensen met diabetes. Op het gebied van interacties is met name belangrijk dat NSAID-gebruik wordt vermeden, met uitzondering van kort gebruik van een lage dosis, vanwege risico op nierproblemen.
De GGD geeft aan dat mensen vaak met moeite zijn overgehaald om PrEP te gebruiken om zich te beschermen. Vaak houden mensen het PrEP-gebruik strikt privé. Goed om te weten bij gesprekken aan de balie. Met een beetje discretie lever je opvallend goede zorg.
Auteurs: Heleen Croonen is beleidsmanager Farmaceutisch Bureau Amsterdam, Rosalie Zieck is, apotheker bij Apotheek Utrechtsestraat Amsterdam.