Leefstijlarts: minder stress helpt bij afvallen Afslankspuiten nog geen wondermiddel

Huisarts en leefstijlarts Joriet Schneider verwelkomt álles wat haar patiënten kan helpen om af
te vallen. In haar praktijk in Zoetermeer ziet ze dagelijks de gevolgen waarmee mensen met
fors overgewicht kampen. ‘Obesitas als chronische ziekte is zó’n groot probleem’, zegt ze.
‘Obesitas kan leiden tot zeker tweehonderd ziektes en aandoeningen. In mijn spreekkamer zie
ik alle gevolgen waarmee mensen met overgewicht kampen. Veel diabetes, hart- en
vaatziekten en slaapproblemen.’
Ze trekt alles uit de kast om haar patiënten te helpen afvallen. Ze voert gesprekken, zet in op
leefstijlverandering, heeft een wandelgroep opgericht, ze verwijst door voor
gewichtsbesparende operaties én ze schrijft steeds vaker afslankmedicatie voor.
 

De spectaculaire resultaten van de afslankinjecties moeten Schneiders werk vereenvoudigen, zou je denken. Maar in haar Zoetermeerse spreekkamer, waar ze ook veel patiënten met een lage sociaaleconomische status ontvangt, ervaart ze niet alleen maar Ozempicglamour.
‘Natuurlijk, de middelen winnen aan populariteit’, vertelt ze. ‘Patiënten vragen in overvloed om de injecties, ze denken dat het een quick win is. Maar de middelen helpen echt beter als mensen ook hun leefstijl aanpakken en daar begeleiding bij krijgen. Ik sta achter de inzet van de injecties, maar het is geen wondermiddel. Ik stel helaas ook mensen teleur. Soms omdat ze er niet voor in aanmerking komen en soms omdat de medicatie toch niet voldoende helpt.

Succesverhalen in de media gaan vaak over mensen die zelf de dure injecties kunnen betalen en kunnen blijven betalen. Want wie ermee stopt komt zo goed als zeker weer aan. Voor huisartsen zijn er duidelijke richtlijnen wie wanneer welke injecties vergoed krijgen. Schneider: ‘Een patiënt moet een bepaald BMI hebben of ook bepaalde bijkomende aandoeningen. Hoe dan ook is er geduld nodig. Iedereen moet eerst een jaar de Gecombineerde Leefstijlinterventie hebben gevolgd, de GLI zoals wij zeggen. Ze moeten voldoende aanwezig zijn geweest en niet te veel zijn afgevallen. Pas dan kan ik een machtiging afgeven aan de apotheek voor de injecties, te beginnen met een introductiemachtiging voor drie maanden.’ Het GLI-programma zet in op gedragsverandering met veel aandacht voor gezond eten en bewegen. Het is niet vrijblijvend, benadrukt de leefstijlarts. ‘Verzekeraars gaan uit van deelname. Ze willen bijvoorbeeld weten of de patiënt naar voldoende bijeenkomsten is geweest. In Zoetermeer hebben we de afspraak dat de leefstijlcoach dat er in de overdracht bij zet.’ 
 

Schneider schrijft het middel voor dat het beste bij de patiënt past en vergoed wordt uit de
basisverzekering. Bijna altijd kiest ze Saxenda, soms Mysimba. De injecties met Saxenda
zorgen voor een verzadigd gevoel. ‘Het geeft in het begin bijwerkingen, zoals problemen met
het maag-darmkanaal, misselijkheid, diarree, braken en soms obstipatie. Qua afvallen zie je in
de opbouwfase snel effect, maar dat komt misschien ook door die bijwerkingen. Ik zie dat
sommige patiënten maar tot halverwege het opbouwschema komen, ze stoppen omdat ze de
bijwerkingen te erg vinden. Bij een klein percentage deden de injecties niets, de patiënten
vielen niet verder af.’
 

Wondermiddel of niet, Schneider blijft zich inspannen voor haar patiënten met overgewicht.
Ook buiten de spreekkamer, als spreker op congressen bijvoorbeeld. ‘Omdat afvallen min of
meer automatisch gezondheidsvoordelen met zich meebrengt’, zegt ze. ‘Patiënten ervaren dat
hun gezondheid verbetert, ze gaan meer bewegen, ze voelen zich prettiger. Daarom breng ik
overgewicht ter sprake bij mijn patiënten. Ik vraag gewoon of ik daarover met ze kan praten.
Ik weet inmiddels heel goed dat obesitas niet simpel een kwestie is van te veel eten. De
uitdrukking “elk pondje gaat door het mondje” klopt niet altijd.’
Er spelen volgens de leefstijlarts zoveel factoren mee. Zo kan door iemands leefstijl,
medicatie of leeftijd de hormoonspiegel veranderen waardoor het extra gewicht er heel
moeilijk afgaat. ‘Ook je slaap of je stressniveau kan invloed hebben. Daarom moeten we
breed kijken. Wat is de onderliggende oorzaak van iemands overgewicht? Dat kan stress door
schulden zijn. Dan kunnen we wel injecties voorschrijven, maar we zouden ook iets aan die
schulden moeten doen.’

Een stigma op te dik zijn helpt zeker niet, vindt ze. ‘Dat leidt tot nog meer stress. Het is niet altijd alleen iemands eigen schuld of een gebrek aan wilskracht. Wie in de apotheek afvalinjecties komt ophalen die vergoed worden door de verzekeraar, heeft echt al veel geprobeerd en krijgt begeleiding. Wie te dik is verdient onze hulp en geen stigma.’

Ineens buitelen ze over elkaar, de injecties die de eetlust verminderen en de kilo’s laten verdwijnen: Ozempic (semaglutide), Wegovy (semaglutide), Saxenda (liraglutide) en Mounjaro (tirzepatide). Mysimba (naltrexon/bupropion) is een middel in tabletvorm. In de volksmond gaat het vaak over Ozempic, het eerste middel dat bekendheid verwierf. Vooral dankzij berichten over beroemde mensen die er spectaculair door zijn vermagerd. Maar het is niet de bedoeling dat artsen het voorschrijven aan wie gewicht wil verliezen. Het wordt voor dat doel ook niet vergoed. Schneider: ‘Ozempic is echt alleen voor diabetespatiënten geïndiceerd. Als huisartsen in onze regio hebben we onderling afgesproken om het alleen bij diabetes type 2 voor de schrijven. Wegovy heeft dezelfde werkzame stof. ‘Dat wordt op de Nederlandse markt nog niet vergoed en het is ook sterk de vraag of dat gaat gebeuren.’

Door Margit Kranenburg