Zo min mogelijk medicijnen zomaar weggooien, dat is het ultieme doel van Anja Vissers, die zich al jaren inzet tegen medicijnverspilling. ‘Ik begrijp gewoon niet, dat alles zo ingewikkeld moet zijn.’
Twaalf jaar geleden kreeg Anja Vissers, apothekersassistent bij Apotheek Maasdorpen in het Limburgse Meerlo, een ingeving tijdens het opruimen van oude medicijnen. ‘Ik vond het zo zonde dat alles weggegooid moest worden, terwijl de doosjes nog helemaal nieuw waren.’
Ze dacht, als je de medicijnen nou meegeeft in een dicht zakje met een temperatuurlogger erbij, dan heb je de garantie dat het doosje niet open is gemaakt en dat de medicatie onder de juiste temperatuur is bewaard. ‘Toen zaten er nog geen labels op het doosje om te kijken of het opengemaakt was.’
Toen zorgverzekeraar ONVZ enige tijd later het ‘Beste zorgidee van Nederland’ introduceerde stuurde Anja haar idee in en won. ‘Maar dan begint het eigenlijk pas’, zegt Anja. ‘Want dan moet het idee ook nog uitgevoerd worden.’ Als eerste benaderde ze de politiek, maar dat leverde onvoldoende op. ‘Daarom leek het mij het beste dat eerst onderzoek gedaan werd. Dat is door een aantal apothekers opgepakt, en na 5 jaar bleek dat het gebruik van een temperatuurlogger werkt.’
Hulp Suriname
Naast haar werk bij Apotheek Maasdorpen is Anja sinds 2021 actief voor de stichting CareCycle onderdeel van Logistics Community Brabant (LCB). ‘In het begin werd hier voornamelijk onderzoek gedaan naar verspilling in de gemeente Breda. Dit gebeurde door het letterlijk tellen van alle strips die weggegooid moesten worden.’
Dit onderzoek bleef niet lang onopgemerkt. ‘Via via hoorden ze er ook in andere landen over, zoals Suriname’, vertelt Anja. ‘Omdat ze daar met een groot tekort aan geneesmiddelen zaten, vroegen ze of we medicijnen naar hen konden sturen in plaats van ze weg te gooien. Maar dat kon natuurlijk niet zomaar.’ In overleg met het Surinaamse ministerie van Volksgezondheid werd een selectie gemaakt. ‘Opioïden en andere zware pijnstillers vielen daar uiteraard niet onder.’
Even schrikken
Zorgverleners in Suriname waren heel blij met de hulp, vertelt Anja trots. ‘Zo kregen we een bericht van een chirurg die een operatie kon uitvoeren, omdat de patiënt eindelijk kon starten met bloedverdunners.’
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) was echter minder enthousiast. ‘Hoewel ze het in eerste instantie een goed initiatief vonden, werden we uiteindelijk gedwongen om hiermee te stoppen omdat het strafbaar was. Dat was natuurlijk best even schrikken.’
Maar Anja liet het er niet bij zitten. ‘Inmiddels hadden we ook in de gaten hoeveel verbandmateriaal en incontinentiemateriaal werd weggegooid, en zijn we dat in gaan zamelen.’ Thuiszorgorganisaties, instellingen en particulieren brengen hun overbodige, nog niet geopende verpakkingen nu naar een speciaal magazijn van de LCB, dat inmiddels al helemaal vol staat. ‘Door deze producten weer aan anderen te verstrekken, wordt flink op de kosten bespaard’, zegt Anja. ‘En omdat deze verpakkingen niet verbrand hoeven te worden, blijft de milieuschade beperkt.’
Nieuwe afnemers
De verpakkingen verband- en incontinentiemateriaal die binnenkomen worden bekeken en op twee manieren verwerkt. ‘Als het om aangebroken verpakkingen gaat, sturen we die na controle naar bijvoorbeeld Oekraïne. De dichte verpakkingen slaan we op in het magazijn om later weer aan patiënten in Nederland te worden verstrekt.’
Sinds 2022 heeft stichting CycleCare een contract met zorgverzekeraar ASR, waardoor een aantal openbare apotheken in Noord-Brabant incontinentiemateriaal en verbandmateriaal opnieuw te verstrekken. De apotheek krijgt dit vervolgens helemaal vergoed. ‘Dit is natuurlijk een super duurzame manier van werken’, stelt Anja. ‘Op dit moment zijn we voornamelijk bezig om hier nieuwe afnemers voor te vinden. Veel apotheken weten nog niet van ons bestaan af, terwijl wij een magazijn vol hebben om hen te kunnen helpen.’
Toekomstplannen
Wat betreft de toekomst hoopt Anja dat er steeds meer met gezond verstand wordt nagedacht over de enorme hoeveelheden medicijnen en materialen die nu nog worden weggegooid. ‘Natuurlijk wil ik ook niet dat alles uit de afvalton meteen weer aan iemand anders wordt verstrekt. Maar nu gooien we alles zomaar weg, terwijl er misschien een mogelijkheid is iemand te helpen die het medicijn heel hard nodig heeft.’
Ook fabrikanten wil zij aan het denken zetten. ‘Die moeten meer onderzoek doen naar de condities waaronder geneesmiddelen bewaard kunnen worden. Want hoe kan het dat in andere landen, waar het soms meer dan 40 graden is, de medicijnen ook nog steeds werken, terwijl wij ze bij kamertemperatuur moeten bewaren?’
Eén ding staat vast voor Anja: er is nog een lange weg te gaan in de strijd tegen medicijnverspilling. ‘Mijn ultieme doel is dat we dit echt samen doen, en samen besluiten dat elk doosje voorzien moet zijn van een temperatuurlogger, zodat we uiteindelijk zo min mogelijk zomaar weg hoeven te gooien.’
Auteur: Linda Middelkoop