Aanpak geneesmiddelentekorten

In de apotheek wordt het tekort vaak gesignaleerd als de apotheker het geneesmiddel niet meer kan bestellen bij de groothandel. Als de voorraad in de apotheek op is, gaat de apotheker op zoek naar een vervangend geneesmiddel om te voorkomen dat de patiënt zonder geneesmiddel komt te zitten. In overleg met voorschrijver en patiënt komt de apotheker tot de beste oplossing.

Het zijn de apothekers die als medicatiespecialist aan de balie van de apotheek of in het ziekenhuis zoeken naar alternatieven voor de patiënt. Apothekers zorgen met ‘kunst- en vliegwerk’ voor een ander merk, al dan niet met dezelfde sterkte of vorm. Of ze bieden een zogeheten therapeutisch alternatief – een ander middel voor dezelfde aandoening – dat in sommige gevallen minder goed werkt, meer bijwerkingen kent of duurder is. Importeren en bereiden zijn ook oplossingsrichtingen. Hierdoor kan de behandeling van de patiënt in verreweg de meeste gevallen worden voortgezet en blijft de impact voor de patiënt in veel gevallen beperkt.

De KNMP pleit voor maatregelen om de leveringszekerheid van geneesmiddelen op patiëntniveau maximaal te borgen en minimaal niet verder te doen verslechteren. Zo kunnen apothekers voor patiënten de continuïteit van behandeling verder verbeteren.

Daarnaast pleit de KNMP voor aan het aanwijzen van meerdere leveranciers per voorkeursmiddel, het kostendekkend maken van apotheekbereidingen en de productie van geneesmiddelen dichterbij huis.

Het ministerie van VWS heeft veel aandacht voor geneesmiddelentekorten. Naast de oprichting van de ‘Werkgroep Geneesmiddelentekorten’ in 2013, zijn op initiatief van VWS ook de werkgroep Gezonde Nederlandse Geneesmiddelenmarkt (GNGM) en het operationele team Geneesmiddelentekorten (OTG) opgericht. Daarnaast heeft de minister het Landelijke Coördinatiecentrum Geneesmiddelen (LCG) opdracht gegeven om hun werkzaamheden uit te breiden en zo de geneesmiddelentekorten te verminderen. De KNMP is een van de stakeholders in de diverse werkgroepen en samenwerkingsverbanden die zich inzetten tegen geneesmiddelentekorten, samen met systeem- en veldpartijen zoals VWS, het CBG, en zorgverzekeraars.

De Werkgroep Geneesmiddelentekorten richt zich op het tijdig signaleren van tekorten en daarop adequaat handelen. De werkgroep GNGM heeft als doel de beschikbaarheid van geneesmiddelen te verbeteren door concrete acties te formuleren die de geneesmiddelenmarkt in Nederland robuuster maken. Deze werkgroep kijkt naar de samenhang tussen extramurale en intramurale geneesmiddelen (exclusief de add-on geneesmiddelen), de Nederlandse markt en regulering, evenals bredere beleidsvraagstukken.

Sinds 1 januari 2024 is de aangepaste gekwantificeerde voorraadverplichting van kracht, waardoor leveranciers en groothandelaren verplicht zijn om twee maanden voorraad aan te houden. Dit betekent dat de voorraadverplichting voor geneesmiddelen bestaat uit zes weken bij de handelsvergunninghouder en twee weken bij de groothandelaar. Het doel van deze maatregel is niet om tekorten op te lossen, maar om tijd te creëren om alternatieven te vinden of kortstondige tekorten te voorkomen. 

Het OTG komt wekelijks bijeen om tekorten op casusniveau te bespreken en oplossingen te verkennen. Het OTG coördineert acties wanneer het normale proces rond het meldpunt van CBG/IGJ stagneert of er specifieke vragen zijn. Ze brengen snel de juiste praktijkmensen bij elkaar om oplossingen te zoeken zonder het normale proces te verstoren en bevorderen vroeg   signalering op basis van de praktijk.

Het LCG, dat vooral actief was tijdens crisisfasen, krijgt een uitgebreid takenpakket om ook in niet-crisisfasen te opereren. Dit omvat het in kaart brengen en adviseren over relevante geneesmiddelen bij gezondheidsdreigingen, het coördineren van vraag- en aanbodzijde bij specifieke tekorten, en het adviseren over geneesmiddelen om goede leveringszekerheid te waarborgen.

Vanuit Europa is ook aandacht voor de geneesmiddelentekorten. De toegang tot geneesmiddelen, waaronder het tegengaan van de tekorten, staat op de agenda van de Europese Commissie. De afhankelijkheid van niet-EU landen voor de geneesmiddelvoorziening en het terughalen van de productie naar Europa is hier onderdeel van. Er zijn verschillende Europese initiatieven waarbij ook Nederland is aangesloten.