De KNMP heeft met de koepelorganisaties van patiënten, voorschrijvers en zorgverzekeraars overeenstemming bereikt over de Leidraad Verantwoord Wisselen. In deze Leidraad zijn afspraken vastgelegd over het wisselen van geneesmiddelen en de verantwoordelijkheid van arts en apotheker hierbij. Als het wisselen medisch onverantwoord is dan wordt dit door de voorschrijvend arts vastgesteld. Apothekers worden door zorgverzekeraars dan ook niet afgerekend op medische noodzaak. Met deze Leidraad kan de openbaar apotheker zich nog meer richten op goede farmaceutische zorg aan zijn patiënten.
Een deel van de werkafspraken kan nu al worden uitgevoerd, voor andere werkafspraken zal komende maanden nog het nodige werk verzet moeten worden. KNMP-voorzitter Aris Prins: ‘Dit resultaat is tot stand gekomen na jarenlang onderhandelingen tussen de verschillende partijen. Voor de openbaar apotheker is nu beter uit te leggen waar de patiënt aan toe is. Dat scheelt naar verwachting veel discussie aan de balie. Met deze Leidraad kan de openbaar apotheker zich nog meer richten op goede farmaceutische zorg.’ De Leidraad wordt met ingang van 2023 volledig van kracht.
In een eerder traject bleek dit ruim twee jaar geleden niet mogelijk om tot overeenstemming te komen. Belangrijkste knelpunt voor de KNMP was de onduidelijkheid over de gevolgen van recepten met medische noodzaak voor de apotheker. Door de KNMP, de Patiëntenfederatie Nederland en ZN is vervolgens het initiatief genomen voor een doorstart. Bijna een jaar is door vertegenwoordigers van Patiëntenfederatie Nederland, FMS, NHG, LHV, ZN en de KNMP intensief overlegd over de Leidraad Verantwoord Wisselen. In de Leidraad staan werkafspraken voor apothekers, patiënten, voorschrijvers en zorgverzekeraars hoe in de dagelijkse praktijk geneesmiddelen verantwoord gewisseld kunnen worden.
Aanleiding voor het traject Verantwoord Wisselen was de zorg bij patiëntenorganisaties over het vele wisselen van geneesmiddelen en de gevolgen ervan voor veilig, doeltreffend en betaalbaar medicijngebruik. Het te veel wisselen van geneesmiddelen zorgde voor twijfel bij patiënten over de werking van een geneesmiddel. Medische noodzaak zorgt nu voor discussies in de spreekkamer van de arts en aan de balie van de apotheek. Medische noodzaak leidde tot spanning tussen apothekers en zorgverzekeraars over vergoeding en contracteren.
De werkafspraken in de Leidraad geven duidelijkheid aan apotheker, patiënt, voorschrijver en zorgverzekeraar welke geneesmiddelen gewisseld kunnen worden en onder welke voorwaarden. De afspraken bevestigen de rol van de apotheker als zorgverlener. De voorschrijver is verantwoordelijk voor het vaststellen van medische noodzaak. Zoals nu in de Leidraad is vastgelegd wordt de apotheker hier niet op afgerekend.
In de Leidraad wordt het wisselen van geneesmiddelen beschreven in drie categorieën:
- Rood: niet wisselen, tenzij dit geneesmiddel niet beschikbaar is
- Oranje: wisselen kan, mits aan een aantal voorwaarden voldaan is
- Groen: wisselen kan, tenzij dit om specifieke patiëntgebonden redenen niet kan.
De Categorie Rood omvat de geneesmiddelen met een smalle therapeutische breedte. Deze categorie is gebaseerd op de KNMP Handleiding Geneesmiddelensubstitutie (2018). In de Categorie Oranje zijn geneesmiddelen opgenomen die voor bepaalde indicaties het risico hebben dat door onjuist gebruik en/of foutieve toediening ernstige klinische problemen voor de patiënt kunnen optreden. Deze categorie is gebaseerd op het ‘Geneesmiddelenoverzicht: Wisselen Ongewenst van het CBG’ (maart 2021). De Groene categorie zijn al die geneesmiddelen die niet tot categorie Rood of Oranje behoren. Voor geneesmiddelen uit de categorie Oranje en Groen is tevens afgesproken om het aantal wisselingen om niet medische redenen zo veel mogelijk te beperken.