De multidisciplinaire richtlijn Obstipatie in de palliatieve fase is herzien onder begeleiding van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Op een aantal punten is de medicamenteuze behandeling gewijzigd. De KNMP maakte deel uit van de richtlijnwerkgroep voor de herziening van deze richtlijn. De Wetenschappelijke Sectie Openbaar apothekers (WSO) ziet kansen in de herziene richtlijn voor de apotheker in de regionale samenwerking.
Tot wel 71% van de patiënten in de palliatieve fase heeft obstipatie. Patiënten met kanker krijgen hier steeds meer last van in de maanden voor het overlijden. De richtlijn Obstipatie in de palliatieve fase ondersteunt zorgverleners die hierbij betrokken zijn. De kennis en literatuur over dit onderwerp uit de afgelopen jaren is systematisch onderzocht. Aan de hand daarvan en op basis van de knelpuntenanalyse uit de praktijk, is de richtlijn op een aantal punten herzien.
Aanbevelingen medicamenteuze behandeling
De belangrijkste aanbevelingen voor de medicamenteuze behandeling zijn:
- wanneer obstipatie als bijwerking optreedt, heroverweeg of staak dan zo mogelijk de medicatie die dit veroorzaakt;
- zijn niet-medicamenteuze maatregelen (voldoende drinken en bewegen) niet haalbaar of helpen ze onvoldoende? Dan is het advies om te starten met laxantia (osmotisch laxans; macrogol MgOH of lactulose), deze te verhogen of er een ander laxans (contactlaxans; bisacodyl) aan toe te voegen;
- bij start van opioïden direct beginnen met een osmotisch laxans. Zo nodig de dosering verhogen, eventueel combineren met een contactlaxans. Als dit onvoldoende helpt, is het advies om de laxantia te staken en te starten met een opioïdantagonist (naloxegol oraal of methylnaltrexon subcutaan).
Kansen voor de apotheker
Het WSO-bestuur ziet met de komst van de herziene richtlijnen kansen voor de apotheker in de regionale samenwerking. Zo kunnen apothekers met andere zorgverleners, bijvoorbeeld in een FTO, de volgende zaken bespreken:
- de rol van de apotheker bij palliatieve patiënten (medicatiebewaking, herhaalmedicatie en instructie rondom het hergebruik van geneesmiddelen);
- het belang dat de apotheker de indicatie weet van de betreffende medicatie, zodat hij zijn medicatiebewaking en consult of uitgifte-informatie hierop kan aanpassen;
- het belang van de apotheker om te weten dat de patiënt palliatief is.
Meer informatie
In de app PalliArts voor Android en iOS zijn samenvattingen van de richtlijnen te vinden. Informatie voor patiënten is beschikbaar op Apotheek.nl en op Palliaweb.