Pre-ExpositieProfylaxe (PrEP)

Het combinatiepreparaat emtricitabine (FTC) / tenofovir disoproxil (‘fumaraat’ (TDF); Truvada® of generiek preparaat) is sinds 2016 geregistreerd voor PrEP. Sindsdien wordt dit middel ook verstrekt via de openbare apotheek, op recept van een arts. PrEP wordt gebruikt door hiv-negatieve personen ter voorkoming van een hiv-infectie. In 2022 is de multidisciplinaire richtlijn PrEP herzien.

Een recept voor PrEP wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar. Op dit moment kan een gelimiteerd aantal personen PrEP verkrijgen via de GGD; alle overige personen kunnen PrEP op recept verkrijgen via de openbare apotheek die daarbij samenwerkt met (huis)artsen. Een recept voor PrEP FTC/TDF* 200 mg/245 mg 1 tablet 1x per dag, is te onderscheiden van een recept voor de behandeling van een hiv-infectie:

• Bij PrEP wordt alleen het combinatiepreparaat FTC/TDF 200 mg/245 mg gegeven, zonder andere hiv-medicatie. Het recept kan van een GGD, SOA-poli, hiv-behandelcentrum of een huisarts komen.
  * een tablet 200 mg/245 mg bevat 200 mg emtricitabine en 245 mg tenofovir disoproxil (overeenkomend met 300 mg TDF). 
• Bij behandeling van een hiv-infectie wordt FTC/TDF 200 mg/245 mg altijd gecombineerd met een integraseremmer (zoals dolutegravir), een non-nucleoside reverse transcriptase-remmer (NNRTI, meestal efavirenz of rilpivirine) of een gebooste hiv-proteaseremmer (meestal atazanavir of darunavir). Dit recept komt meestal uit het ziekenhuis. 

Cliënten kunnen PrEP dagelijks of intermitterend (‘rondom seks’) gebruiken.

• Dagelijks gebruik: 1 tablet 1x per dag continu.
• Intermitterend gebruik 'rondom seks': 2 tabletten tegelijkertijd, tussen 24 uur en 2 uur voorafgaand aan de seks. Vervolgens 1 tablet elke 24 uur tot en met 48 uur na de laatste mogelijke blootstelling.
  Er zijn nog te weinig gegevens over intermitterend gebruik bij transgender vrouwen. Daarom wordt aan transpersonen en cisgendervrouwen die (ook) (neo)vaginale seks hebben vooralsnog alleen dagelijkse PrEP geadviseerd.

Volgens de richtlijn 2022 dient ieder verzoek om PrEP serieus genomen te worden. In ieder geval komen mannen en transgender personen in aanmerking die seks hebben met mannen of transgender personen, met in de afgelopen 6 maanden:

• insertieve of receptieve anale seks zonder condoom met een partner met onbekende hiv-status of een onbekende of bekend detecteerbare viral load;
• een rectale soa of infectieuze syfilis; 
• een voorgeschreven post-expositie profylaxe (PEP) kuur;

Daarnaast komen alle andere personen in aanmerking die een substantieel risico op hiv lopen, bijvoorbeeld omdat zij (ook) seks hebben met mannen die seks hebben met mannen (MSM), transgender personen of personen afkomstig uit een gebied met een hoge hiv-prevalentie.

De voorschrijver moet bij elk recept de negatieve hiv-status bevestigen met een gecombineerde antigeen/antilichaam hiv-test (zogenaamde vierde generatie combotest). De hiv-zelftest is niet geschikt vanwege een langere windowperiode van 2 tot 3 maanden.

Informatie op het recept die nodig is voor het afleveren van PrEP zijn:

• bij het eerste recept:
  o indicatie PrEP;
  o nierfunctie.
• bij een herhaalrecept:
  o nierfunctie in bepaalde gevallen, vervolgens iedere 12 maanden (personen 50 jaar en
     ouder, nefrotoxische comedicatie, eGFR <90 ml/min of renale comorbiditeit (bijvoorbeeld
     bij intraveneus drugsgebruik, chemseks of groepsseks).

De maximale duur van afleveren bij dagelijks gebruik is 30 dagen bij het eerste recept vanwege controle van de nierfunctie. Vervolgens kan telkens voor 90 dagen worden afgeleverd vanwege de driemaandelijkse hiv- en soa-test door de voorschrijver.

Apothekers moeten bij het afleveren letten op de houdbaarheid. Sommige producten zijn na het openen van de pot (met 30 tabletten) nog maar maximaal 1 maand houdbaar.

Advies voor medicatiebewaking

• Omdat elke 3 maanden een hiv-test moet worden afgenomen, wordt afgeraden om herhaalrecepten voor te schrijven.
• Als de creatinineklaring lager is dan 50 ml/min wordt PrEP door de fabrikant niet aanbevolen.
• Geadviseerd wordt om bij PrEP de medicatiebewaking op ‘chronisch’ te zetten, omdat niet altijd duidelijk is hoe lang met bijvoorbeeld 30 tabletten wordt gedaan.