Het niet (goed) gebruiken van medicatie is een vorm van verspilling. Hier kunnen verschillende oorzaken aan ten grondslag liggen waardoor de patiënt bewust of onbewust therapieontrouw is. Goed gebruik begint met op maat begeleiding vanaf de start van medicatie. In de proeftuinen van het Make-It consortium worden bewezen therapietrouw interventies zoals telefonische startbegeleiding, het jaargesprek en de terugvraagmethode in de praktijk gebracht.
Op basis van afleverdata kunnen in de apotheek patiënten worden opgespoord (bijvoorbeeld met de SFK-rapportage Therapietrouw) die mogelijk hun geneesmiddelen niet optimaal gebruiken en die aandacht behoeven.
Het vergroten van de bewustwording bij patiënten over duurzaam geneesmiddelgebruik is van groot belang omdat het een directe invloed heeft op het verminderen van geneesmiddelverspilling en het bevorderen van duurzaamheid in de gezondheidszorg.
Heruitgifte
Onder de huidige Europese wet- en regelgeving (zie rapport Berenschot, pagina 21) moeten teruggebrachte geneesmiddelen worden vernietigd met het oog op kwaliteit en veiligheid. Ook staat de FMD (Falsified Medicines Directive) met de unieke codering en afmelding eventuele heruitgifte in de weg. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) staat op het standpunt dat heruitgifte van eerder verstrekte geneesmiddelen binnen de huidige wetgeving niet mag.
Naar aanleiding van de petitie 'Red levens, vernietig geen bruikbare medicijnen' (2023) heeft de minister van VWS in een Kamerbrief aangegeven samen met apothekers verspilling van geneesmiddelen te willen tegengaan en heeft hij toegezegd in Europa draagvlak te zoeken voor het aanpassen van deze Europese regelgeving. Ook heeft de minister toestemming verleend tot verlenging van het onderzoek naar heruitgifte van orale oncolytica: om te onderzoeken of heruitgifte veilig en uitvoerbaar is en welke kostenbesparing dit oplevert, heeft het Radboudumc onderzoek gedaan naar het opnieuw ter hand stellen van (dure) orale oncolytica aan een patiënt.
Het onderzoek heeft een pilotstatus gekregen waarbij de afspraak is dat gedurende de looptijd van het onderzoek de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) niet hoeft te handhaven. Naast het Radboudumc deden ook het UMC Utrecht, het Sint Antonius ziekenhuis en het Jeroen Bosch ziekenhuis mee aan dit onderzoek. Resultaten laten zien dat deze aanpak kosten bespaart en verspilling tegengaat. Het onderzoek is inmiddels uitgebreid met 10 extra ziekenhuizen.
Op basis van dit onderzoek is op initiatief van de NVZA in 2023 een Standpunt Heruitgifte van orale oncolytica ontwikkeld. Men is voornemens dit standpunt op te nemen in de nog te ontwikkelen Leidraad Duurzame farmaceutische specialistische zorg van de NVZA.
Voor een verkenning van de kansen en noodzakelijke randvoorwaarden voor heruitgifte van (goedkope) medicatie in de eerste lijn worden verdere onderzoeksresultaten en Europees draagvlak in regelgeving afgewacht.
