Invloed sociale media op medicijngebruik

Bij het invullen van de zoekterm “anticonceptie” op TikTok, worden meteen al driehonderd hits gegeven. Elk filmpje geeft de ervaring weer van een andere influencer die haar persoonlijke ervaring deelt over de anticonceptiepil of spiraal. Aan het eind vraagt ze om te liken en abonneren als de kijker nog meer tips of ervaringen wil horen. Gelukkig geven de meeste influencers aan dat het filmpje is gebaseerd op hun eigen verhaal en dat voor een echt deskundig advies een arts geraadpleegd moet worden. Maar dit is niet altijd het geval.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat influencers veel invloed hebben op jongeren. Ongeveer 85% van hen volgt minstens twee influencers. En één op de vier jongeren heeft weleens iets gekocht omdat een influencer dit had aangeprezen.

Het gebeurt vaker dat sociale media een zorgverlener vervangen. TikTok staat bijvoorbeeld vol met video’s waarin kenmerken van ADHD of autisme worden opgesomd. Haat je sokken, sla je stoeptegels over? POV (Point Of View): you have autism.
Trek je blaadjes van bomen, heb je veel energie en ben je slecht in plannen? TikTokkers weten het zeker: je hebt ADHD. Dit heeft niet zelden tot gevolg dat de kijkers van de video zelf een diagnose stellen en hiervoor behandeld willen worden.

Maar ook tips om griep te genezen worden veel bekeken. Eén van deze tips is bijvoorbeeld om twee teentjes knoflook gedurende een kwartier in je neus te stoppen. Dit zou alles losmaken en je meteen van je klachten verlossen.
Een andere influencer beweert juist dat het griepseizoen helemaal niet bestaat en je dagelijks een enorme hoeveelheid vitamines en mineralen moet slikken om totaal immuun te worden voor een infectie.

Als laatste voorbeeld zijn er ook veel tips over voeding die ernstige ziekten als Diabetes Mellitus of kanker zouden kunnen voorkomen. En dat het eten van minimaal drie tot vijf eieren per dag hart- en vaatziekten kan voorkomen.

Gelukkig zijn er steeds meer zorgverleners die voor een tegengeluid zorgen. Er zijn al een aantal huisartsen en specialisten die een social TikTok-account hebben aangemaakt. En apotheker Waan Yasen heeft het TikTok-account @beterdoordeapotheker aangemaakt. Hierop deelt ze korte video’s met informatie over apotheekgerelateerde onderwerpen, zoals bijwerkingen of het breken van tabletten, maar ook over het kiezen van een zorgverzekering.  “Mijn doel is om een breder publiek aan te spreken met mijn filmpjes. Je verwacht dat er vooral veel jongeren gebruik maken van TikTok, maar ik krijg juist veel reacties van oudere mensen.”

Ook maakt ze video’s voor Instagram en Facebook, en heeft daar ondertussen al flink wat volgers. “Ik zag dat het in het Koerdisch en Arabisch heel normaal was dat zorgverleners vertelden over hun beroep, en daarom besloot ik het ook te doen”, zegt Waan. “In het begin maakte ik filmpjes in twee talen, maar tegenwoordig doe ik het alleen nog in het Nederlands. Daar heb ik bewust voor gekozen omdat ik vind dat juist hier in Nederland meer gedaan moet worden aan de zichtbaarheid van apothekers. Ik wil daar graag een bijdrage aan leveren door patiënten te laten zien wat wij voor hen kunnen betekenen.”

De onderwerpen voor de filmpjes komen heel spontaan in haar op, vertelt Waan. “Ik sluit dan wel aan bij de actualiteit, zoals de KNMP-campagne ‘Samen met je apotheker’. Ik bereid alles in een notendop voor, het hoeft niet per se heel perfectionistisch voor mij. Het gaat om de boodschap die ik wil vertellen. Toen ik net filmpjes ging maken, voelde het wat ongemakkelijk, maar het gaat mij steeds beter af.”

“In mijn filmpjes probeer ik altijd te benadrukken dat mensen naar hun lokale apotheker moeten gaan. Want het persoonlijke advies, blijft het belangrijkste. Daar kan geen internet tegenop”, aldus Waan, die ook andere apotheekteams aanraadt meer zichtbaar te worden op sociale media. “Als andere apothekers en apothekersassistenten ook filmpjes gaan maken is dat alleen maar goed, want het draagt allemaal bij aan de zichtbaarheid van ons vak.”

Auteur: Linda Middelkoop