Vroege predictie hepatotoxiciteit thiopurines bij IBD

Hepatotoxiciteit, maag- en darmklachten en algehele malaise zijn frequent voorkomende limiterende bijwerkingen van azathioprine en mercaptopurine bij patiënten met inflammatoire darmziekten (IBD). De klachten zijn vaak gerelateerd aan hoge steady-state 6-methylmercaptopurineribonucleotide (6-MMPR)-metabolietconcentraties. Wong et al. onderzochten de voorspellende waarde van 6-MMPR-concentraties een week na aanvang van de behandeling (T1) voor de ontwikkeling van deze bijwerkingen.

De cohortstudie bestond uit 270 IBD-patiënten startende met een thiopurine. Bloedmonsters voor metabolietevaluatie werden verzameld op T1. Hepatotoxiciteit werd gedefinieerd als een alanineaminotransaminase-verhoging van minimaal twee keer de bovengrens van de normaalwaarden of een verhouding van alanineaminotransaminase/alkalische fosfatase van 5 of hoger.

47 patiënten (17%) ontwikkelden hepatotoxiciteit gedurende de eerste 20 weken van behandeling. Uit analyse van 174 patiënten op een stabiele dosis thiopurine bleek dat de overschrijding van de 6-MMPR-drempel van 3615 pmol/8 x 10⁸ erythrocyten op T1 een verhoogd risico geeft op hepatotoxiciteit (OR: 3,8; BI95: 1,8-8,0). Leeftijd, mannelijk geslacht en BMI waren belangrijke determinanten. De auteurs ontwikkelden op basis van deze factoren en de 6-MMPR-drempel een voorspellend algoritme voor hepatotoxiciteit (AUC: 0,83; BI95: 0,75-0,91). 6-MMPR-concentraties boven de drempel waren ook gecorreleerd met gastro-intestinale klachten en algehele malaise.

Wong et al. concluderen dat in meer dan 80% van de patiënten thiopurine-geïnduceerde hepatotoxiciteit kan worden verklaard met het ontwikkelde algoritme, waardoor thiopurinebehandeling bij IBD-patiënten vroegtijdig kan worden gepersonaliseerd.