Therapietrouw
Geneesmiddelen werken beter als de patiënt therapietrouw is: zich houdt aan de met de zorgverlener afgesproken behandeling en farmacotherapie. Bij therapieontrouw duurt het herstel langer en is de ziektelast groter. Dit heeft gevolgen voor de kosten van de gezondheidszorg. De apotheker heeft verschillende interventies tot zijn beschikking om therapietrouw te bevorderen.
Kosten therapieontrouw
Therapieontrouw kan leiden tot een onveilige situatie voor de patiënt en tot extra kosten. Uit de HARM-studie blijkt dat 15% van alle potentieel vermijdbare geneesmiddelgerelateerde ziekenhuisopnamen verband houdt met therapieontrouw. Volgens een recente meta-analyse kan 1 op de 11 cardiovasculaire events worden toegeschreven aan therapieontrouw. Als alleen wordt gekeken naar de gevallen met fatale afloop, komt dit neer op 1660 van de 18.244 mensen die jaarlijks overlijden aan een coronaire hartziekte of beroerte.
De niet-medische kosten door productiviteitsverlies zijn nog groter dan de directe medische kosten als gevolg van therapieontrouw. Volgens een rapport van Booz & Co levert het bevorderen van de therapietrouw Nederland zo'n € 250 tot € 400 miljoen op.
In onderstaande tabel wordt dit voor de situatie in de Nederlandse openbaar apotheek geïllustreerd aan de hand van vier diagnosegroepen. Patiënten met diabetes, CVRM, Astma/COPD vormen een groot aandeel van de patiëntenpopulatie van een gemiddelde apotheek. Het aantal patiënten met osteoporose is minder, maar zij zullen gezien de gemiddelde therapietrouw meer aandacht behoeven.
| Diagnosegroep | Gemiddeld aantal patiënten per OA | Gemiddelde therapietrouw | Relatief risico ziekenhuis- opname (wel therapietrouw) | Relatief risico ziekenhuis- opname (niet therapietrouw) | Kosten indicatie ziekenhuis- opname |
|---|---|---|---|---|---|
| CVRM | 2200 | 80% | 13% | 20% | € 6000 |
| Diabetes | 350 | 80% | 13% | 20% | € 1700 |
| Astma/COPD | 850 | 70% | 10% | 27% | € 750 |
| Osteoporose | 120 | 45% | 5% | 7% | € 7000 |
Interventies therapietrouw
Apothekers hebben verschillende soorten interventies tot hun beschikking waarmee ze goed gebruik, zelfmanagement en daarmee therapietrouw kunnen bevorderen.
- Therapietrouwbevordering tijdens de receptgang, zoals een adequaat eerste- en tweede-uitgiftegesprek. Therapietrouwverbetering moet continu aandacht hebben, om een blijvend effect te hebben. Inbedding van deze zorgverlening in de apotheekprocessen is daarom essentieel.
- Telefonische startbegeleiding. Het doel van de telefonische startbegeleiding is om de therapietrouw te verbeteren en om vroegtijdig staken van de medicatie tegen te gaan. Dit wordt gedaan door het voeren van een gestructureerd (telefonisch) evaluatiegesprek, ongeveer 2 weken na de start van de medicatie.
- Proactief herhalen en synchronisatie van de medicatie. Door de patiënt te ondersteunen met de herhaalmedicatie, bijvoorbeeld door middel van herhaalservice na synchronisatie, wordt afhaaltrouw bevorderd.
- Gebruik ondersteunen. De patiënt kan in het gebruik ondersteund worden met praktische hulpmiddelen, zoals (vereenvoudigde) innameschema’s, geïndividualiseerde distributiesystemen (GDS) en/of herinneringen aan het innamemoment.
- Ondersteunen met behulp van informatie. Technisch ondersteunen en versterken van de door de apotheker gegeven informatie en het uitwisselen van ervaringen met de patiënt. Zie voor meer informatie en voorbeelden ‘Therapietrouw bevorderen door communicatie’.
- Searches uitvoeren. Er zijn verschillende methoden om patiënten op te sporen die mogelijk therapieontrouw zijn: door een search te doen in de zorgschil van een formule, door de SFK-webrapportages therapietrouw te gebruiken of door een eigen search aan te maken in het AIS.
- Gecombineerde aanpak van interventies. In een gecombineerde aanpak worden meerdere strategieën tegelijkertijd ingezet: actieve opsporing van patiënten, die mogelijk therapieontrouw zijn, bij start van de behandeling of telefonische startbegeleiding én uitvoer van searches. Geselecteerde patiënten worden actief door de apotheek benaderd.
Aanbevelingen bij uitvoeren therapietrouwinterventie
Er is nog niet veel eenduidig onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de verschillende therapietrouwinterventies. Meer eenduidigheid van interventies, diagnosegroep en patiëntkenmerken kunnen bijdragen aan beter wetenschappelijk onderzoek en kennis van best practices. Het verdient ook aanbeveling van de verschillende interventies het vereiste competentieniveau en tijdsinvestering inzichtelijk te maken. Met deze verbeterde informatie kan op apotheekniveau een goede kostencalculatie gemaakt worden.
Gaat u aan de slag met een interventie en wilt u graag weten hoe u dit kunt oppakken? Neem dan contact op met Henk Vermaat van de afdeling Zorgonderzoek & Innovatie: innovatie@knmp.nl.